Berk als bonsai

De berk heeft bij velen van ons de naam om niet geschikt te zijn voor het houden als bonsai en dit om verschillende redenen:

• de bladeren zijn te groot;
• ze hebben van nature uit de neiging om gemakkelijk takken te verliezen;
• ze groeien veel te sterk;
• ze missen karakter omwille van hun schors;
• ze zijn enkel te gebruiken als formeel rechtopgaande stijl;
• Japanners houden er niet van;
• ...

In al deze uitspraken zit een bron van waarheid alleen vanwaar komen deze uitspraken en waarom worden ze de wereld ingestuurd?

Wat er ook moge gezegd worden de realiteit is anders. Er zijn heel wat karaktervolle berken die als bonsai door het leven gaan met fantastische nebari, elegante zilverkleurige stammen, heldergroen loof, ... Vanwaar dan die slechte naam ?

Japanners houden niet van berken.

Omdat berken als onkruid uit de grond schieten is van enige zeldzaamheid van de soort geen sprake. Dit leidt tot de veronderstelling dat de berk het niet waard is om veel tijd in te steken die nodig is om tot goede bonsai op te kweken. De waarheid ligt uiteraard ergens anders. Om tot een kwaliteitsvolle bonsai te komen is heel moeilijk en niet iedereen gegeven. Fijnere takken, zo belangrijk bij bonsai, worden zoals hierboven reeds aangehaald, gemakkelijk afgeworpen. Het zit in de genen van de boom om aan "zelfsnoei" te doen als gevolg van zijn grote groeikracht. Bovendien wordt de boom in de natuur zelden ouder dan 60 jaar.

Daarom worden in Japan zelden berken als bonsai opgekweekt. Neem daarbij nog eens een aantal strenge winters die extra voor taksterfte zorgen en je begrijpt meteen dat al je werk snel nutteloos kan worden. Commercieel dus weinig interessant.

Berken lenen zich bovendien niet om aan de strenge Japanse bonsairegels te voldoen. Hier in het Westen zijn we milder. Men stapt al sneller af van deze regels om tot meer "natuurlijke" ontwerpen te komen. Denk bijvoorbeeld aan Walter Pall die in zijn bonsai het natuurlijke aspect nooit uit het oog verliest.

Toch zeer mooie bonsai-berken.

Zoals steeds hebben alle nadelen gelukkig ook weer hun voordelen:

• gemakkelijk, en bijna overal te vinden;
• snel groeiend (takken die jaarlijks meer dan een halve meter in lengte winnen en splitsen is normaal);
• agressief snoeien geeft geen problemen;
• ideale boom om te experimenteren met bonsaitechnieken;
• ...

Een berk verkiest een ondiepe standplaats. Omdat het een boom is die van nature oppervlaktegroei vertoont heeft de berk vaak schitterende nebari. Uitgraven van een yamadori geeft weinig problemen omdat alle wortelgroei zich binnen een marge van 15 cm diepte afspeelt.

Een berk komt er als bonsai het best voor net nadat het nieuwe loof verschenen is. De bladeren zijn dan nog klein in omvang en frisgroen.

Origineel artikel: "Why Birch make good Bonsai" © Bonsai Basho