Vertakking verbeteren

Over dit onderwerp kun je ganse boeken vullen (ook op deze blog kwam het al meermaals aan bod) en het volgende is zeker niet onweerlegbaar maar iedere meester heeft zo zijn eigen visie en technische toepassing om vertakking bij een boom te verbeteren. Het volgende artikel heeft niet de bedoeling om deze of gene techniek aan te prijzen maar wel om een aantel basisprincipes mee te geven om zelf een techniek te kiezen die je het meeste ligt en hiermee op weg te gaan.

John Naka schreef ooit het volgende: "If the roots are the foundation and the trunk is the body of the constuction, the braches define the silhouette or the form of the tree. The arragement of the branches, or EDA-BURI, determines the beauty and the quality of a bonsai ..., the branches are like a mans's clothing."  

"Vormen de wortels de fundering en de stam het skelet van een constructie, dan bepalen de takken het uitzicht van de boom. De plaatsing van de takken, EDU-BURI, bepaalt de kwaliteit en schoonheid van een bonsai ..., vergelijk ze met de kleren van de man."

Snoeien, knijpen, bedraden en bladsnoei zijn de instrumenten om dit doel te bereiken.

Monopodiale of sympodiale groei ?

Deze twee termen komen uit de plantkunde en het is voor ons bonsailiefhebbers nuttig te weten wat ze inhouden.

Sympodiale groei of horizontaal groeipatroon: De groei vindt plaats vanuit oude okselpunten en ontwikkelt zich niet aan de top van de hoofdstengel. In de vrije natuur ontwikkelen loofbomen, met uitzondering van populieren, zich volgens deze groeiwijze.

Kale loofboom

Monopodiale groei of verticale groei: De stam wordt uit hetzelfde groeipunt gevormd en blijft dezelfde richting uitgroeien zoals bij de meeste naaldbomen.

In de traditionele, Japanse bonsaischolen wordt deze techniek om vertakkingen te verkrijgen het meest toegepast en dit zowel bij loof- als naaldbomen. Deze aanpak heeft zoals alles voor- en tegenstanders.

Conifeer

Acer op rots

Sommige bonsailiefhebbers hanteren steeds dezelfde stijl van stileren terwijl anderen rekening houden met de natuurlijke groeiwijze van de boom. Belangrijk is je niet vast te pinnen op regels. Het is de interpretatie niet de techniek die voorop gesteld moet worden.

Even of oneven geveerde bladeren ?

De eigenschappen van elke boomsoort kennen, is een ander belangrijk onderdeel om tot perfecte vertakkingen te komen. Het is onnodig te vermelden dat een picea zich anders vertakt dan een ulmus. In detail treden voor elke soort is onmogelijk daarom beperken we ons tot een aantal basisregels. Vooraleer we aan een loofboom beginnen werken is het nuttig of de knoppen zich even of oneven ontwikkelen op de tak. Anders gezegd: staan de knoppen tegenover elkaar of niet? 

Even

Oneven

Opbouwen van takken door snoeien, nijpen en verwijderen bladeren

Voorbeeld 1: Even geveerde bladeren

Eens de tak de gewenste dikte heeft wordt er gesnoeid juist na het eerste paar bladeren.

Uit de slapende knoppen van ieder blad zal een nieuwe tak ontstaan. De naar boven wijzende tak en de overblijvende knoppen worden verwijderd. De resterende tak laten we uitgroeien tot de gewenste lengte (dikte).

Opnieuw wordt er gesnoeid na het tweede paar bladeren.

Vervolgens kiezen we voor de bovenste vertakking en verwijderen de onderste. Weerom wordt er gesnoeid na het tweede bladpaar.

Bij een volgende vertakking kiezen we voor beide takken. We snoeien terug tot één bladpaar en alle overige bladeren (knoppen) naar de stam toe worden verwijderd. Om het niet te ingewikkeld te maken houden we het bij een simplistische voorstelling. In werkelijkheid zullen overal scheuten verschijnen die we systematisch dienen te verwijderen zodat onderstaande voorstelling het doel moet worden.

Waar vroeger een blad was, staan nu twee takken. Bovenvermeld techniek moet continu worden toegepast om tot een verfijnde structuur te komen. Het is een steeds wederkerend proces dat steeds moet bijgestuurd worden.

Voorbeeld 2: Oneven geveerde bladeren.

De bladeren zijn afwisselend ingeplant. De techniek is zo goed als identiek als deze in voorbeeld 1. 

We gaan pas aan de vertakking werken als de gewenste dikte van de tak bereikt is.

We snoeien terug tot blad dat naar beneden wijst. Doen we dit niet dat zal een rechte, verticale tak ontstaan. Dit oogt lelijk.

We volgen hetzelfde proces: periodes van groei, snoei, nijpen en aan vertakking werken. 

Vervolgens een paar voorbeelden die wat meer duidelijkheid geven van het proces. Het eerste voorbeeld toont een loofboom waar snoei en bedraden het uiteindelijke doel tonen. Het tweede voorbeeld is een olijf in "Bunjin" stijl.

Voorbeeld 3: loofboom met horizontaal groeipatroon

Beeld je een boom in, ruw materiaal met een wirwar van takken, die vrijuit mocht groeien.

Eerste opdracht: stevig terug snoeien. Een paar goed geplaatste stompjes kunnen we laten staan om later als basis voor de primaire takken dienst te doen. De stompjes geven geen garantie dat daar zich ook nieuwe takken zullen ontwikkelen. 

Gedurende het eerste jaar van training worden slecht geplaatste takken onmiddellijk verwijderd. Alleen de takken die we willen behouden worden bedraad en in vorm gezet. In dit stadium wordt alleen gesnoeid en slechts bedraad om een natuurlijk uiterlijk na te streven.

Tweede jaar in training. Door snoei en nijpen werd de structuur verkregen. Er komt geen bedrading meer aan te pas.

Het succes ligt hem in het steeds terug nijpen, tot de eerste knop,  van de nieuwe groei. Op deze manier vermijd je lange internodiën. Het is een zeer tijdrovend en langdurig proces met schitterend resultaat.

Voorbeeld 4: Loofboom met verticaal groeipatroon

Een olijf in "Bunjin" stijl uit een kwekerij. Bij deze stijl wordt er ruw bedraad, vervolgens worden de takken in vorm gezet, plateaus opgebouwd in de vorm van een driehoek. De opbouw van de olijf zal verticaal verlopen.

Eerst worden de takken geselecteerd. Deze mogen vrijuit groeien om zo aan dikte en lengte te winnen.

De takken worden op hun plaatst gezet met behulp van draad. Om de boom compact te houden maken we gebruik van ontbladeren en nijpen. De gezondheid van de boom is primordiaal. Deze ingrepen gebeuren pas wanneer we zeker zijn van dit laatste.

Zoals je ziet zijn er vele technieken om de vorm van de kruin van een boom te verbeteren. Belangrijk is dat je weet welke techniek je dient te gebruiken en hoe je deze gebruikt. Verlies daarbij nooit de gezondheid van de boom en de periode wanneer je een techniek toepast uit het oog.

Wekelijks je bomen roteren, zodat elk deel van de boom voldoende zonlicht ontvangt, komt vertakking ten goede.

Origineel artikel: "Técnicas para Ramificar" © Sergio Martinez